Ο ΦΕΔ είναι μια μη κερδοσκοπική εταιρεία με κύριο αντικείμενο τον έλεγχο του περιεχομένου των διαφημίσεων που προβάλλονται στην Κύπρο ώστε να διασφαλίζεται ότι αυτές είναι νόμιμες, ευπρεπείς, έντιμες και ότι λένε την αλήθεια. Στον ΦΕΔ συμμετέχουν και οι τρεις ενδιαφερόμενες πλευρές της διαφημιστικής βιομηχανίας:
- Οι διαφημιζόμενοι, που αποτελούν τους εντολείς των διαφημίσεων.
- Οι διαφημιστικές εταιρείες, που δημιουργούν τις διαφημίσεις.
- Τα ΜΜΕ, που αναλαμβάνουν την καταχώριση ή μετάδοση των διαφημίσεων.
Αναλυτικά:
- Σύνδεσμος Διαφημιζομένων Κύπρου
Εκπροσωπεί τις διαφημιζόμενες επιχειρήσεις στην Κύπρο και τους Marketing & Communication Specialists και Brand Builders που εργάζονται σε αυτές. Μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαφημιζομένων από το 2004. Αριθμεί σήμερα 41 εταιρείες μέλη από διάφορους επιχειρηματικούς τομείς.
- Σύνδεσμος Διαφήμισης-Επικοινωνίας Κύπρου
Ο σύνδεσμος των διαφημιστικών επιχειρήσεων στην Κύπρο. Ο ΣΔΕΚ καλύπτει όλες τις εξειδικεύσεις της εμπορικής επικοινωνίας - διαφήμιση, προγραμματισμός και αγορά χωρο-χρόνου στα ΜΜΕ, δημόσιες σχέσεις, προώθηση πωλήσεων κ.λπ. Οι εταιρείες μέλη του εκπροσωπούν κατ’ εκτίμηση το 85% της διαφημιστικής δαπάνης στην Κύπρο.
- Οι τηλεοπτικοί σταθμοί Alpha Κύπρου, ΑΝΤ1, Omega και Sigma
- Τα ΜΜΕ των ομίλων ΔΙΑΣ, Digital Tree, IMH, Πολίτης, SPP Media και Φιλελεύθερος
- Οι εταιρείες υπαίθριας διαφήμισης Adboard Media, Superad και 160m²
- Η Google
Κατ’ αρχήν είναι σημαντικό να γίνει σαφές ότι ο ΦΕΔ ελέγχει μόνο το περιεχόμενο των διαφημίσεων, είτε αυτές αφορούν προϊόντα είτε υπηρεσίες.
Η λέξη «διαφήμιση» λαμβάνεται στο ευρύτερο νόημά της και περιλαμβάνει (ενδεικτικά) τα εξής: διαφημίσεις σε τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, στο διαδίκτυο, σε εφημερίδες και περιοδικά, σε κάθε είδους μέσα εξωτερικής διαφήμισης όπως π.χ. αφίσες, πινακίδες, ηλεκτρονικές οθόνες κ.λπ., φυλλάδια, κατάλογοι, ταχυδρομικές επιστολές με διαφημιστικά μηνύματα και παρουσιάσεις, διαφημιστικά μηνύματα και προωθητικά υλικά που αποστέλλονται με φαξ, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή μέσω οποιουδήποτε άλλου ηλεκτρονικού ή/και έντυπου μέσου πληροφόρησης, διαφημιστικά μηνύματα σε συσκευασίες προϊόντων, σε ετικέτες και σε υλικό των σημείων πώλησης, διαφημίσεις κινηματογράφου κ.λπ.
Σε περίπτωση που υπάρχει αμφισβήτηση για την εφαρμογή του κώδικα σε μια μορφή επικοινωνίας, κριτήρια για το αν η εν λόγω μορφή επικοινωνίας αποτελεί διαφημιστική επικοινωνία είναι τα εξής:
α) η επικοινωνία υλοποιείται απευθείας από τον διαφημιζόμενο ή για λογαριασμό και κατ’ εντολή του
β) βρίσκεται σε, ελεύθερα προσβάσιμο από τους καταναλωτές, χώρο υπό τον έλεγχο του διαφημιζόμενου
γ) στοχεύει στην προώθηση συγκεκριμένων προϊόντων ή εταιρείας
δ) η επικοινωνία ή/και οι επίμαχοι ισχυρισμοί έχουν εμφανιστεί με τον ίδιο ή παρεμφερή τρόπο σε άλλες διαφημίσεις
ε) η επικοινωνία έχει εμμέσως, με πράξεις ή παραλείψεις, γίνει αποδεκτή από τον διαφημιζόμενο
Σχετική απόφαση λαμβάνεται από τη Διεύθυνση του ΦΕΔ. Καθίσταται σαφές ότι δεν είναι απαραίτητο να πληρούνται όλα τα ως άνω κριτήρια για να θεωρηθεί διαφημιστική μια επικοινωνία.
Δεν υπάρχει ελάχιστο όριο παραπόνων για να κινηθεί η διαδικασία στον ΦΕΔ. Εάν υπάρξει έστω και ένα παράπονο για μια διαφήμιση, ο ΦΕΔ θα το εξετάσει.
Ο ΦΕΔ διασφαλίζει ότι το περιεχόμενο των διαφημίσεων πληροί τους κανόνες του Κυπριακού Κώδικα Δεοντολογίας Επικοινωνίας. Ο Κώδικας αυτός καταρτίστηκε από τον ΦΕΔ. Ως προς το περιεχόμενο και τη δομή του, βασίζεται στον αντίστοιχο κώδικα του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC) που αποτελεί σήμερα διεθνώς τη βάση για τους κώδικες διαφημιστικής δεοντολογίας.
Ο κώδικας καλύπτει πληθώρα θεμάτων, π.χ. ευπρέπειας, τιμιότητας, κοινωνικής ευθύνης, θέματα για την αποτροπή δημιουργίας παραπλανητικών διαφημίσεων, για τη σωστή χρήση τεχνικών / επιστημονικών στοιχείων, για τη χρήση των όρων «δωρεάν» και «με εγγύηση», θέματα τεκμηρίωσης, συγκρίσεων, δυσφήμισης, χρήσης επώνυμων μαρτυριών, εκμετάλλευσης φήμης, μίμησης, θέματα ασφάλειας και υγείας, κ.λπ.
Τα παράπονα εξετάζονται σε πρώτη φάση από την Πρωτοβάθμια Επιτροπή Ελέγχου Επικοινωνίας.
Η Πρωτοβάθμια Επιτροπή είναι εξαμελής. Απαρτίζεται από:
- τέσσερα άτομα από τον χώρο της Επικοινωνίας (διαφημιστές, διαφημιζόμενοι, ΜΜΕ)
- δύο άτομα από τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο
Η Δευτεροβάθμια Επιτροπή είναι πενταμελής και εξετάζει αιτήσεις που ζητούν να επανελεγχθεί μια διαφήμιση.
Και οι δύο Επιτροπές έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν:
- Την απόσυρση/διακοπή μιας διαφήμισης
- Την τροποποίησή της, ώστε να συνάδει με τον Κυπριακό Κώδικα Διαφήμισης
Τα μέλη των Επιτροπών προκύπτουν από μια «δεξαμενή» ατόμων που αριθμεί πάνω από 50 άτομα. Οι Επιτροπές συστήνονται όταν υποβληθεί ένα παράπονο. Τα μέλη συμμετέχουν ανάλογα με τη διαθεσιμότητά τους, τυχόν ασυμβίβαστα και τις ανάγκες έγκυρης σύνθεσης κάθε Επιτροπής.
Αν οι Επιτροπές του ΦΕΔ κρίνουν ότι μια διαφήμιση δεν συμμορφώνεται με τις διατάξεις του Κώδικα, μπορούν να ζητήσουν:
- Την απόσυρση της διαφήμισης
- Την τροποποίησή της, ώστε να συνάδει με τον Κυπριακό Κώδικα Δεοντολογίας Επικοινωνίας.
Και οι δύο Επιτροπές του ΦΕΔ έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν να δουν τη νέα (τροποποιημένη) εκδοχή της επικοινωνίας πριν από τη δημοσίευση/μετάδοσή της, ώστε να κρίνουν αν έχει υπάρξει συμμόρφωση με την απόφαση τους.
Σε περίπτωση που δεν υπάρχει συμμόρφωση στην απόφαση της Επιτροπής ή ακολουθείται παρελκυστική τακτική από τον διαφημιζόμενο, ο ΦΕΔ ενημερώνει τα ΜΜΕ ζητώντας την άμεση διακοπή της διαφήμισης και προχωρεί σε ειδική αναφορά στο site του ΦΕΔ. Πληθώρα ΜΜΕ έχουν ήδη συμβληθεί με τον ΦΕΔ και δεσμεύονται να τηρούν τις αποφάσεις του και να προστατεύουν το κοινό τους από μη δεοντολογικές διαφημίσεις.
Παράλληλα ο ΦΕΔ προχωρεί σε ενημέρωση ενδιαφερόμενων κρατικών φορέων όπως π.χ. της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, καθώς και όσων άλλων φορέων κριθεί σκόπιμο.
Επιπρόσθετα ο ΦΕΔ μπορεί να ζητήσει τη δημοσίευση και προβολή της απόφασης και της μη συμμόρφωσης από τα ΜΜΕ ή/και να διασφαλίσει προβολή της από μηχανές αναζήτησης.
Ο ΦΕΔ εστιάζει στο περιεχόμενο των διαφημίσεων. Θέματα ποσότητας διαφημίσεων είναι εκτός των αρμοδιοτήτων του.
Σήμερα λειτουργούν 27 φορείς αυτορρύθμισης στην Ευρώπη, εκ των οποίων οι 23 σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι φορείς αυτοί συμμετέχουν στην European Advertising Standards Alliance, η οποία ιδρύθηκε το 1992, εδρεύει στις Βρυξέλλες και αποτελεί τη μοναδική έγκυρη φωνή για την αυτορρύθμιση της διαφήμισης στην Ευρώπη.
Ο ΦΕΔ είναι μια εθελοντική πρωτοβουλία για την τήρηση της δεοντολογίας των διαφημίσεων σε όλα ανεξαιρέτως τα ΜΜΕ. Εστιάζει στο περιεχόμενο των διαφημίσεων. Για την εξέταση των υποθέσεων δημιουργεί Επιτροπές που περιλαμβάνουν άτομα από τον κλάδο της επικοινωνίας, αλλά και άτομα εκτός του κλάδου που «φέρνουν» την οπτική του πολίτη/καταναλωτή στη διαδικασία. Δεν επιβάλλει πρόστιμα -η βασική κύρωση είναι η τροποποίηση ή διακοπή της διαφήμισης η οποία ζητείται από τη διαφημιζόμενη επιχείρηση. Επίσης, ο ΦΕΔ κινείται πολύ γρήγορα γιατί το βασικό ζητούμενο είναι η εύρυθμη λειτουργία του χώρου προς το συμφέρον των καταναλωτών και, κατ’ επέκταση, προς το συμφέρον των μελών του.
Η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου είναι ένα ανεξάρτητο ρυθμιστικό όργανο με πληθώρα αρμοδιοτήτων όπως π.χ. χορήγηση αδειών σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς οργανισμούς. Μεταξύ άλλων, έχει την ευθύνη για την τήρηση ενός κώδικα για τις διαφημίσεις που μεταδίδονται από δύο μέσα μόνο, και συγκεκριμένα την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Βασική κύρωση είναι η επιβολή προστίμων στο μέσο που μεταδίδει τη διαφήμιση. Επιπλέον, από το 2021 είναι αρμόδια και για την αξιολόγηση της καταλληλότητας των μέτρων που οφείλουν να λαμβάνουν οι πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο που υπάγονται στη δικαιοδοσία της Κυπριακής Δημοκρατίας για την προστασία των ανηλίκων και/ή του ευρέως κοινού από προγράμματα, βίντεο παραγόμενα από χρήστες και οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις που (i) ενδέχεται να βλάψουν τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων (ii) υποκινούν σε βία ή μίσος εναντίον οποιουδήποτε προσώπου, ομάδας προσώπων ή μέλους ομάδας και (iii) η διάδοση του περιεχομένου τους συνιστά εγκληματική δράση και συγκεκριμένα δημόσια πρόκληση σε διάπραξη αδικήματος τρομοκρατίας, αδίκημα παιδικής πορνογραφίας, και αδίκημα ρατσισμού και ξενοφοβίας.
Η συνεργασία της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου με τον ΦΕΔ μετρά ήδη πάνω από έξι χρόνια. Το πρώτο Μνημόνιο Συνεργασίας υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2018. Στις 17 Ιανουαρίου 2024 το Μνημόνιο Συνεργασίας επικαιροποιήθηκε και υπογράφηκε εκ νέου.
Το Μνημόνιο προβλέπει ότι οι δύο οργανισμοί συνεργάζονται στην εξέταση παραπόνων για το περιεχόμενο των διαφημίσεων. Η Αρχή μπορεί να ζητήσει την τοποθέτηση του ΦΕΔ, ως φορέα ειδικού σε θέματα ελέγχου διαφήμισης, για παράπονα που έχει λάβει και ο ΦΕΔ ενημερώνει την Αρχή ως προς τις ενέργειές του για επίλυση του θέματος ή/και για το αποτέλεσμα της διαδικασίας εξέτασης του παραπόνου.
Επιπλέον, οι δύο οργανισμοί ανταλλάσσουν απόψεις για την ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία, συνεργάζονται για τη διοργάνωση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων κ.λπ.
Όχι. Η χρηματοδότηση του ΦΕΔ προέρχεται αποκλειστικά από τις επιχειρήσεις και συνδέσμους μέλη του.
Μεμονωμένοι καταναλωτές και οι συλλογικοί φορείς τους δεν καταβάλλουν κανένα τέλος για τον έλεγχο των διαφημίσεων που, κατά την άποψή τους, αντιβαίνουν στον Κυπριακό Κώδικα Δεοντολογίας Επικοινωνίας.
Οι επιχειρήσεις μέλη του ΦΕΔ, καθώς και οι εταιρείες μέλη των φορέων «Σύνδεσμος Διαφημιζομένων Κύπρου» και «Σύνδεσμος Διαφήμισης - Επικοινωνίας Κύπρου», δικαιούνται συγκεκριμένο αριθμό δωρεάν παραπόνων κάθε χρόνο με την ετήσια συνδρομή τους στον ΦΕΔ.
Για επιχειρήσεις μη μέλη, υπάρχει χρέωση όταν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες του ΦΕΔ. Αυτό γίνεται για να εξασφαλίζεται μέρος του κόστους λειτουργίας μας.